Leiderschap wordt vaak gezien als het geven van richting, het nemen van beslissingen en het behalen van doelen. Maar juist de stille kracht van echte verbinding maakt het verschil. Verbinding ontstaat niet door instructies, maar door oprechte aandacht en interesse. Wie werkelijk luistert en observeert, ontdekt dat complimenten en goed gekozen vragen krachtige middelen zijn om groei, ontwikkeling en waardering te stimuleren.

Hoe doe je dat bij jou op school? Hoe geef je als schoolleider complimenten die écht binnenkomen en voer je gesprekken die ertoe doen zodat je werkt aan een cultuur waarin mensen zich veilig voelen om te leren, te groeien en elkaar aan te spreken?

In dit artikel deelt onderwijsadviseur Nico Woudwijk inzichten en ervaringen uit zijn werk met scholen, leerkrachten en teams. Hij laat zien dat verbindend leiderschap begint bij kleine, bewuste keuzes.

Oefen in het ontvangen van complimenten
“Complimenten geven vanuit verbinding betekent bewust stilstaan bij wat iemand bijdraagt, juist in kleine momenten. Bijvoorbeeld wanneer ouders iets doen voor de school of wanneer je ziet dat het een leerkracht lukt om de leerlingen enthousiast aan het werk te krijgen. Het gaat om oprechte erkenning, niet om beleefdheid. Toch worden complimenten vaak weggewuifd, omdat mensen vinden dat hun inzet een vanzelfsprekend is of ‘gewoon bij het werk hoort’.  Oefen daarom in het ontvangen van complimenten. Geef als leider het goede voorbeeld door een compliment niet weg te wuiven, maar het even te laten landen. Daarmee geef je impliciet toestemming aan anderen om dat ook te doen.”

Sta bewust stil bij de impact van je woorden
“Vanuit mijn rol als adviseur zie ik dat veel leerkrachten ervaringen met zich meedragen waarin ze vooral zijn afgerekend op wat niet goed ging. Door een cultuur te creëren waarin het normaal is om te benoemen wat wél goed gaat, ontstaat er veiligheid en openheid. Dat maakt het ook makkelijker om feedback te geven op ontwikkelpunten. Let er maar eens op hoe het gaat bij klassenbezoeken. Er heerst vaak spanning, terwijl het doel juist is om leerkrachten te laten groeien en excelleren. Wanneer je in het nagesprek complimenten geeft op concreet, zichtbaar gedrag, ontstaat er ruimte. Ruimte om zich weer open te stellen, om te groeien en om te ervaren dat hun handelen daadwerkelijk impact heeft. Juist die kleine, positieve observaties kunnen het verschil maken. Complimenten helpen niet alleen om vertrouwen te herstellen, maar bouwen ook aan een cultuur waarin we feedback beter ontvangen. Door eerst te benoemen wat goed gaat, ontstaat er ruimte om ook ontwikkelpunten te bespreken. Zie het als een emotionele bankrekening: eerst storten, dan pas opnemen.”

Voer gesprekken die ertoe doen
“Een belangrijk aspect van verbindend leiderschap is het voeren van gesprekken die ertoe doen. Over onderwijs, over wat goed gaat en over wat beter kan. Op scholen waar ontwikkeling stagneert, zie je vaak dat er weinig beweging is, ondanks trainingen of interventies. Maar zodra er echte, inhoudelijke gesprekken ontstaan komt er iets in beweging. Leerkrachten gaan met elkaar in gesprek over wat nodig is.

Tijdens zulke momenten is het krachtig om als leider niet alleen te observeren, maar ook gericht complimenten te geven op zichtbaar gedrag. Kleine, gerichte opmerkingen kunnen dan het verschil maken. Leerkrachten zien dat hun handelen ertoe doet, dat het impact heeft op leerlingen. Dat besef opent de deur naar groei. Vanuit die positieve basis ontstaat ruimte voor feedback en coaching, juist omdat er vertrouwen is.”

Werk aan gelijkwaardigheid
“Goed voorbeeld doet goed volgen. Als je als leider laat zien dat je kijkt naar wat goed gaat, en dat ook benoemt, ontstaat er een cultuur waarin mensen zich veiliger voelen om elkaar aan te spreken, zowel positief als kritisch. Door jezelf kwetsbaar op te stellen, bijvoorbeeld door te delen dat jij ook niet altijd de perfecte leraar was, ontstaat gelijkwaardigheid. En juist vanuit die gelijkwaardigheid kunnen mensen elkaar beter feedback geven. Natuurlijk heb je als leider een andere rol en zie je dingen vanuit een ander perspectief, maar uiteindelijk ben je allebei mens en hebben jullie hetzelfde doel: het beste voor de kinderen.”